Składki ZUS od umów zlecenia: zmiany od 1 stycznia 2016 roku
Odpowiedzi udzieliła: Renata Guza
Wszystkie umowy zlecenia oskładkowane! Od wszystkich umów zlecenia będzie trzeba płacić składki ZUS! Takie hasła straszą, ale są dużym uogólnieniem. Zaostrzono i doprecyzowano przepisy dotyczące ozusowania wynagrodzeń z umów zlecenia. Uszczelniono przepisy, ale nadal będą przypadki, kiedy od umów zlecenia będzie tylko składka zdrowotna.
Do 31 grudnia 2015 roku, w przypadku zbiegu tytułu do ubezpieczeń, inaczej były traktowane osoby zatrudnione równocześnie na umowę o pracę i umowę zlecenia, a inaczej osoby zatrudnione na podstawie dwóch lub więcej umów zlecenia. Jeśli ktoś był jednocześnie pracownikiem w jednej firmie i zleceniobiorcą w innej firmie, to z umowy zlecenia nie było obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne pod warunkiem, że wynagrodzenie z umowy o pracę wynosiło przynajmniej 1750 złotych brutto. Gdy umowa zlecenia była zawarta z własnym pracodawcą, to od tej umowy zlecenia był bezwzględny obowiązek odprowadzania składek ZUS (wyjątkiem były umowy zlecenia z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie macierzyńskim).
Inaczej było do 31 grudnia 2015 roku, w przypadku zatrudnienia wyłącznie na podstawie umów zlecenia (2 lub więcej). Wystarczyło, że były opłacane składki ZUS z jednej umowy zlecenia. Od pozostałych umów, obowiązkowa była tylko składka zdrowotna. I nie było tu warunku osiągania minimalnego wynagrodzenia 1750 złotych brutto. Można było zawrzeć nawet dwie lub więcej umowy zlecenia z jednym zleceniobiorcą w jednej firmie (na inne czynności), a obowiązkowe składki ZUS były tylko z jednej umowy zlecenia. Nawet jeśli z pierwszej umowy zlecenia, wynagrodzenie wynosiło np. 250 złotych brutto, a z drugiej umowy zlecenia np. 5000 złotych brutto.
Aby ominąć konieczność opłacania składek ZUS od „całościowego” wynagrodzenia z umowy zlecenia, wykorzystując lukę prawną, ale tu podkreślam: działając zgodnie z prawem - firmy zawierały kilka umów zlecenia (w jednej lub kilku firmach). Od stosunkowo małej kwoty były opłacane składki ZUS, a od wynagrodzenia z kolejnej umowy zlecenia była opłacana tylko składka zdrowotna.
Ważne! Od 1 stycznia 2016 roku, z kolejnej umowy zlecenia będzie obowiązek opłacania tylko składki zdrowotnej pod warunkiem, że z pierwszej (lub pierwszej i drugiej lub pierwszej, drugiej i trzeciej itd.) umowy zlecenia, zleceniobiorca osiągnie wynagrodzenie równe przynajmniej wynagrodzeniu minimalnemu (od 1 stycznia 2016 roku jest to 1850 złotych brutto).
Więcej na temat składek ZUS od umów zlecenia, a także przykłady aktualnych zbiegów tytułów do ubezpieczenia, znajduje się za stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: http://www.zus.pl/default.asp?p=1&id=5835
Nowe przepisy rodzą nowe pytania. Spróbujmy sobie odpowiedzieć na kilka z nich.
Pytanie: Skąd wiadomo, czy należy obowiązkowo odprowadzić wszystkie składki ZUS za danego zleceniobiorcę, czy może tylko składkę zdrowotną?
Odpowiedź: Zleceniobiorca powinien przedstawić dokumenty, z których powinno wynikać, od jakiej podstawy zostały naliczone składki ZUS w danym miesiącu z innych tytułów, przez innych płatników (przez inne firmy).
Pytanie: Jakie to powinny być dokumenty?
Odpowiedź: To nie zostało doprecyzowane w przepisach. Mogą to być np. informacja dla osoby ubezpieczonej (dawne RMUA), zaświadczenia od innych firm itd.
Pytanie: A czy jest możliwość uzyskania takich dokumentów od innych firm, w czasie obliczania wynagrodzenia z danej umowy zlecenia?
Odpowiedź: Niekoniecznie. Inne firmy nie zakończyły jeszcze miesiąca, nie złożyły deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA i RCA, nie mają możliwości lub pełnych danych do przygotowania „zaświadczenia”.
Pytanie: Czy w przypadku braku takich dokumentów, jest możliwość opierania się na oświadczeniu zleceniobiorcy (na piśmie).
Odpowiedź: Przepisy tego nie wykluczają, więc tak. W końcu oświadczenie zleceniobiorcy jest także dokumentem. Więc w braku innych dokumentów, można opierać się na oświadczeniu zleceniobiorcy.
Pytanie: A jeśli oświadczenie okaże się być błędne?
Odpowiedź: Będą konieczne korekty. Argument, że zleceniobiorca złożył błędne oświadczenie, nie chroni zleceniodawcy przed koniecznością sporządzenia korekt oraz dopłatą należnych składek wraz z odsetkami za zwłokę.
Pytanie: A co jeśli zleceniobiorca nie przedstawił żadnych dokumentów i nie wiadomo, czy jest obowiązek opłacania wszystkich składek?
Odpowiedź: Wtedy należy opłacić wszystkie składki.
Pytanie: Czy nie ma innego wyjścia?
Odpowiedź: Można wystąpić do ZUS z wnioskiem o zbadanie prawidłowości wykazanych w deklaracji rozliczeniowej składek ZUS, za danego zleceniobiorcę, za dany miesiąc (chodzi tu: o sprawdzenie prawidłowości podlegania ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, a nie o sprawdzenie prawidłowości wysokości podstawy wymiaru tych składek). Jeśli okażą się błędne: konieczne będą korekty. Należy zaznaczyć, że ZUS będzie mógł ustosunkować się do wniosku, dopiero po złożeniu deklaracji rozliczeniowych przez innych płatników (przez pozostałe firmy, które zatrudniają „naszego” zleceniobiorcę).
Ważne! Nie uległy zmianom, zasady ustalania zbiegów tytułów do ubezpieczenia, w przypadku równoległego zatrudnienia, na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenia.
Oprócz tego, że funkcjonują równoczesne zatrudnienia, na podstawie dwóch lub więcej umów zlecenia: to zdarzają się przypadki równoczesnego zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia i umowy o dzieło w jednej lub kilku firmach.
UWAGA: Umowy o dzieło są pod lupą organów ZUS i PIP i są czasem kwestionowane.
Do 31 grudnia 2015 roku, w przypadku zakwestionowania umowy o dzieło i stwierdzenia, że była to umowa zlecenia, skutkiem była konieczność korekty i naliczenia składki zdrowotnej. Oczywiście pod warunkiem że ta osoba miała odprowadzane obowiązkowe składki ZUS, od nawet niewielkiej umowy zlecenia. Więc skutki finansowe były stosunkowo niewielkie, tym bardziej że większa część składki zdrowotnej, jest odliczana od zaliczki na podatek.
Od 1 stycznia 2016 roku, jeśli zostanie zakwestionowana umowa o dzieło, przy równoczesnym zatrudnieniu na podstawie umowy zlecenia na kwotą niższą niż 1850 złotych brutto, to skutki będą bardziej dotkliwe. Będzie trzeba skorygować rozliczenie i dopłacić obowiązkowe składki ZUS.
Podstawa prawna:
- o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2015 r, poz. 121 z późn. zm.)
Inne źródła:
