Kontrola ZUS - Część 2

Przesłuchania wykonawców dzieł

W poprzedniej części wspominałam, że jeśli ZUS będzie próbował zakwestionować zasadność zawarcia umów o dzieło, to może dojść do przesłuchań osób, z którymi były zwarte te umowy.

Standardowa kontrola ZUS dotyczy okresu 3 lat. Czasem są to pełne lata kalendarzowe, czasem jest to okres 3 lat poprzedzających miesiąc rozpoczęcia kontroli. I to z tego okresu będą kontrolowane umowy o dzieło oraz przesłuchiwane osoby, które miały umowy o dzieło w kontrolowanym okresie.

Przed kontrolą ZUS dobrze jest przygotować wykonawcę dzieła do kontroli. Tak aby mu uświadomić czym jest umowa o dzieło, czym się różni od umowy zlecenia i umowy o pracę. Jakich słów nie używać i jak się nie dać zapędzić w kozi róg. Tu dużą rolę odegra prawnik, jeśli firma korzysta z jego usług. Jeśli nie ma możliwości skorzystania z usług prawnika, a sprawy kadrowo-płacowe są prowadzone przez firmę zewnętrzną, to warto skorzystać z jej doświadczenia i podpowiedzi.

W zależności od sytuacji, ilości umów o dzieło, podejrzliwości czy dociekliwości inspektora, może być przesłuchiwanych od jednej do kilku osób. Nie powinno dojść do sytuacji przesłuchiwania więcej niż 10 osób, chyba że skala umów o dzieło by to uzasadniała.

W czasie przesłuchania wykonawców dzieł może uczestniczyć przedstawiciel pracodawcy i polecam skorzystać z tej możliwości. Wtedy będziemy wiedzieć co zostało powiedziane, można sprostować czy złagodzić wypowiedź oraz uzupełnić lub skomentować wypowiedź przesłuchiwanego.

Przesłuchanie jednej osoby trwa od 40 minut do półtorej godziny. Przesłuchania są prowadzone pojedynczo. Na przesłuchanie należy zabrać dowód osobisty. Dotyczy to zarówno osoby przesłuchiwanej jak i świadka przesłuchania.

Pytania jakich można się spodziewać w czasie przesłuchania wykonawcy dzieła:

• Jaki stosunek łączył Pana ze spółką X? Jakie umowy były zawierane?
• Kto zaproponował zawarcie umowy w takiej formie (umowa o dzieło)?
• Czy został Pan poinformowany o tym, że z umowy tej nie będzie Pan podlegał ubezpieczeniom społecznym?
• W jakim okresie świadczył Pan pracę dla X?
• Kto ustalał dla Pana warunki pracy i płacy? W jaki sposób się to odbywało? 
• W jakiej formie i kiedy następowało rozliczenie z wykonanej pracy? Czy wystawiał Pan co miesiąc rachunki za wykonaną przez siebie pracę i czy Pan je podpisywał? Kto wypłacał Panu wynagrodzenie i w jaki sposób się to odbywało?
• Od czego była uzależniona wysokość wynagrodzenia?
• Czy ewidencjonował Pan w jakiś sposób swój czas pracy? Czy były podpisywane np. listy obecności?
• Co było przedmiotem zawieranych umów? Jakie czynności Pan wykonywał?
• Czy używał Pan tego projektu u innych pracodawców?
• Gdzie wykonywana była praca? Czy był Pan zobowiązany świadczyć pracę w wyznaczonych dniach i godzinach?
• Czy Pana praca jest powtarzalna?
• Czy przy wykonywaniu pracy na podstawie zawartej umowy o dzieło miał Pan odgórnie określone parametry, co i jak ma Pan wykonać? Czy miał Pan podane jakieś cechy charakterystyczne, np. w jakiej formie miały być dokonywane projekty dla klientów?
• Czyją własnością były narzędzia, sprzęt i przedmioty, których używał Pan w trakcie wykonywania pracy?
• Kto nadzorował Pana pracę? W jaki sposób się to odbywało? Czy ten projekt jest zatwierdzany przez kogoś? Kto odbierał dzieło i w jaki sposób się to odbywało?
• Czy ma Pan informację czy w spółce był zatrudniony ktoś, kto wykonywał taką samą pracę a miał zawartą umowę w innej formie niż Pan? Np. umowa zlecenie lub umowa o pracę.
• Co było końcowym rezultatem Pana pracy? Czy ma Pan informację co dalej działo się z końcowym rezultatem i gdzie on był wykorzystywany i przez kogo?
• Czy i jakie prawa autorskie przeszły na X i w jakiej formie?
• Czy w trakcie wykonywania pracy na podstawie zawartej umowy o dzieło był Pan zatrudniony u innego pracodawcy? Jeśli tak to na podstawie jakiej umowy?
• Czy chciałby Pan coś dodać do zeznania?

Na podkreślenie zasługuje fakt, że w czasie takiego przesłuchania podają słowa pracownik, praca, pracodawca, co jest ewidentną pułapką oraz dodatkowe pytania, które niekoniecznie znajdą się w protokole, np.:

• Czy każdy z ulicy może wejść do biura?
• Czy ma Pan kartę/identyfikator, który uprawnia do wejścia?
• Czy pracuje Pan także dla innych pracodawców?
• Czy ma Pan inny tytuł do ubezpieczenia?
• Nie chce Pan mieć emerytury?
• Ma Pan swój komputer w spółce X?
• Czy wynagrodzenie było wpłacane gotówką czy na konto?
• Z jaką częstotliwością było wypłacane wynagrodzenie?

Ponadto inspektor ZUS może próbować udowodnić, że mimo że każdy projekt jest inny, to że jest to praca powtarzalna.

Na okoliczność przesłuchania jest sporządzany protokół, który podpisuje przesłuchiwany wykonawca dzieła, świadek przesłuchania oraz inspektor ZUS. Powstaje tyle protokołów ilu jest przesłuchiwanych wykonawców dzieł.

Jeśli w wyniku kontroli zostanie zakwestionowana jakaś umowa o dzieło, to na podstawie protokołu z kontroli ZUS należy dokonać odpowiednich korekt.

Więcej na temat kontroli ZUS w zakresie umów o dzieło znajdziesz w kolejnej części dotyczącej korekt, które należy wykonać w związku z zakwestionowaną umową o dzieło.