Podatek od towarów i usług - najważniejsze zmiany od 2013 roku

Wprowadzono negatywne konsekwencje nieregulowania należności - w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawy towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, podatnik jest zobowiązany do korekty (zmniejszenia) odliczenia podatku naliczonego. Za niedotrzymanie obowiązku korekty naczelnik urzędu skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanej faktury. Obowiązek korekty podatku naliczonego obejmuje również wierzytelności powstałe do dnia 31 grudnia 2012, dla których upłynie 150 dni od terminu płatności w 2013 roku. Zmiana ta jest ściśle powiązana z nowymi zasadami korzystania z ulgi na złe długi.

1. „Art. 89b. 1. W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności.

2. W przypadku częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Przepis ust. 1a stosuje się odpowiednio.

3. (uchylony)

4. W przypadku uregulowania należności po dokonaniu korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano, o kwotę podatku, o której mowa w ust. 1. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części.

5. (uchylony)

6. W przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek określony w ust. 1, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany zgodnie z ust. 1. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.”

2. Zmiany obejmujące fakturowanie zostały ukierunkowanie głównie w stronę uproszenia obowiązków formalnych związanych z wystawianiem faktur, ujednolicenia zapisów w zakresie sformułowań, które powinny znaleźć się na fakturach w określonych sytuacjach. Wyjaśniono także regulacje dotyczące e-faktur. 

Zdefiniowano pojęcia dotyczące cech faktury elektronicznej. Przez autentyczność pochodzenia faktury należy rozumieć pewność co do tożsamości dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługi albo wystawcy faktury. Integralność treści faktury oznacza to, że w fakturze nie zmieniono danych, które powinna ona zawierać. Od 1 stycznia 2013 nie ma wymogu posiadania pisemnej zgody odbiorcy na e-fakturę, wystarczy zgoda ustna lub zapłata za e-fakturę.
Sformułowanie „faktura VAT” zostaje zastąpione słowem „faktura”.
Możliwość wystawiania faktur zbiorczych, w przypadku wielu dostaw na rzecz tego samego odbiorcy. W miesiącu można wystawić jedną  fakturę najpóźniej ostatniego dnia miesiąca.
W przypadku „samofakturowania” fakturę może wystawić nabywca bądź osoba trzecia, nie trzeba o tym fakcie powiadamiać naczelnika urzędu skarbowego, ale konieczne jest zawarcie umowy z kontrahentem i ustalenie zasad zatwierdzania faktur przez sprzedawcę.
Faktury w WDT i w świadczeniu usług poza terytorium kraju mogą być wystawiane do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wydano towar lub wykonano usługę.
Wystawianie faktur wewnętrznych stanie się fakultatywne.
Dopuszczono możliwość wystawiania faktur przez zarejestrowanych podatników VAT zwolnionych, równocześnie nie pozbawiające ich możliwości wystawiania rachunków.
Zlikwidowano obowiązek umieszczania numeru rejestracyjnego samochodu na fakturach dokumentujących nabycie paliw.
Wprowadzono nowe sformułowania, występujące jako obowiązkowy element faktury: 

•  „Odwrotne obciążenie” – należy ten zwrot umieścić na fakturze w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz świadczenia usług dla podatników zagranicznych.
• „Procedura marży dla biur podróży” – należy ten zwrot umieścić na fakturze w przypadku świadczenia usług turystyki, dla których podstawę opodatkowania stanowi kwota marży.
• „Metoda kasowa” – należy ten zwrot umieścić na fakturze w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika który wybrał rozliczanie się metodą kasową w VAT.
• „Procedura marży – towary używane”, „procedura marży – dzieła sztuki, „procedura marży - przedmioty kolekcjonerskie i antyki” – należy ten zwrot umieścić na fakturze w przypadku dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, dla których podstawę opodatkowania stanowi marża.

Wprowadzono możliwość wystawiania faktur uproszczonych w przypadku gdy kwota transakcji nie będzie przekraczać kwoty 450 zł albo 100 euro niewymagane będą dane dla faktury uproszczonej:

• imiona i nazwiska lub nazwy nabywcy towarów lub usług oraz jego adres,
• miara i ilość dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cena jednostkowa towaru lub usługi bez kwoty podatku (cena jednostkowa netto),
• wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto),
• stawka podatku,
• suma wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku,
• kwota podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.

 3. Zmiany w rozliczeniu podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności - wierzytelność uznaje się za nieściągalną, gdy od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze minęło 150 dni i nie została ona uregulowana lub zbyta. Wśród warunków umożliwiających skorzystanie z ulgi na złe długi wymieniono status zarejestrowanego podatnika VAT oraz brak trwania postępowania upadłościowego lub procesu likwidacji w odniesieniu zarówno do wierzyciela jak i dłużnika. Zniesiono obowiązek powiadomienia dłużnika o zamiarze dokonania korekty. Dokonujący korekty, wraz z deklaracją, w której dokonuje korekty podatku jest zobowiązany zawiadomić właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego o kwotach korekty i danych dłużnika.

„Art. 89a. 1. Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

1a. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

2. Przepis ust. 1 stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2) (uchylony)

3) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:

 a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

 b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji; 

4) (uchylony)

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;

6) (uchylony)

3. Korekta, o której mowa w ust. 1, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

4. W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.

5. Wierzyciel obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty, o której mowa w ust. 1, zawiadomić o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika.

6. (uchylony)

7. Przepisów ust. 1-5 nie stosuje się, jeżeli między wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4.

8. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór zawiadomienia, o którym mowa w ust. 5, uwzględniając konieczność zapewnienia niezbędnych danych pozwalających na weryfikację spełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 89b ust. 1, przez dłużnika.”

4.  Obowiązek podatkowy u małych podatników – nowe zasady rozliczania podatku należnego, korzystniejsze z punktu widzenia małego podatnika. Zlikwidowano 90 dniowy termin powstania obowiązku podatkowego, obowiązek podatkowy u małego podatnika powstaje dopiero w momencie otrzymania całości lub części zapłaty w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika lub najpóźniej po 180 dniach od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w odniesieniu do innych podmiotów.

„Art. 21. 1. Mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:

1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,

2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1 - po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej "metodą kasową"; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

2. Przepis ust. 1 stosuje się do czynności wykonanych w okresie, w którym podatnik stosuje metodę kasową.

3. Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.

4. Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył kwotę określoną w art. 2 pkt 25.

5. (uchylony

6. Przepis ust. 1:

1) nie narusza przepisów art. 19 ust. 17, 18 i 21;

2) nie ma zastosowania do dostawy towarów, o której mowa w art. 20 ust. 1-4 i art. 20a.”

5.  Wskazano na nowy sposób dyspozycji zwrotu VAT – bezpośrednio w ustawie wspominano o przekazaniu zwrotu na rachunek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie udzielanego przez bank lub kasę kredytu.

„Art. 87. 1. W przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

2. Zwrot różnicy podatku, z zastrzeżeniem ust. 6, następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazane w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach, lub na wskazany przez podatnika rachunek banku lub na rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę kredytu, na podstawie złożonego przez podatnika, do naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do złożenia deklaracji podatkowej, pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową udzielających kredytu, do przekazania tego zwrotu. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanego w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej lub postępowania kontrolnego na podstawie przepisów o kontroli skarbowej. Jeżeli przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.”

6.   Wprowadzono możliwość zastosowania kursu Europejskiego Banku Centralnego do przeliczeń dokumentów w walutach obcych z dnia poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego jako alternatywa dla średniego kursu NBP.

„Art. 31a. 1. W przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

2. W przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. Przepis ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.”

7. Wewnątrzwspólnotowa dostawa i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – udokumentowanie fakturą otrzymanej zaliczki na dostawę z tytułu transakcji wewnątrzwspólnotowej nie skutkuje już powstaniem obowiązku podatkowego.

„Art. 20. 1. W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy, z zastrzeżeniem ust. 4 oraz art. 20a.

1a. W przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów wykonywanej w sposób ciągły przez okres dłuższy niż miesiąc uważa się ją za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów.

2. (uchylony)

3. (uchylony)

4. W przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 5, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania okoliczności, o których mowa w art. 13 ust. 4.

5. W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, z zastrzeżeniem ust. 8 i 9 oraz art. 20b. Przepis ust. 1a stosuje się odpowiednio.

6. (uchylony)

7. (uchylony)

8. W przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 2, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania okoliczności, o których mowa w art. 12 ust. 1.

9. W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej.”