Umowa na czas określony - projekt zmian przepisów Kodeksu pracy

Od 2015 roku są planowane zmiany dotyczące umów na czas określony. Postanowiono ograniczyć do 33 miesięcy łączną długość umów na czas określony zawieranych z tym samym pracownikiem oraz ograniczyć do 3 łączną ilość umów na czas określony. Zmiany dotyczą także rozwiązywania umów na czas określony.

Zmiany są spowodowane koniecznością dostosowania regulacji w Polsce do prawa Unii Europejskiej (dyrektywa 99/70/WE). Planowana ograniczona długość umów na czas określony nie odbiega znacząco od uregulowań obowiązujących w innych krajach Unii Europejskiej. Przykładowo: umowy o pracę na czas określony zostały ograniczone do 4 lat w Wielkiej Brytanii,  do 3 lat na Słowacji, czy do 18 miesięcy we Francji.

Aktualnie w Polsce nie ma ograniczeń w długości umów na czas określony. To powoduje nadużycia ze strony pracodawców oraz nierówne traktowanie pracowników. Praktyka wskazuje na to, że umowy na czas określony są zawierane na okres 1-3 lat, ale często spotykamy się z wolą zawarcia przez pracodawców umowy na 5 lat, a nawet na 10 lat.

Nowe planowane brzmienie przepisu dotyczącego zawierania umów na czas określony:

Art. 251. § 1. Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.

§ 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, nowej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1.

Aktualnie okres wypowiedzenia umów na czas określony to 2 tygodnie, a co ważne: umowę na czas określony można rozwiązać tylko wówczas, gdy w umowie jest zawarta klauzula o możliwości rozwiązania umowy. Taką klauzulę można zawrzeć jedynie wtedy, gdy zwieramy umowy na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Na tym gruncie pojawią się liczne nadużycia, bo pracodawcy chcąc „przytrzymać” pracownika w firmie, nie wpisują klauzuli o możliwości rozwiązania umowy. Albo o tym zapominają. Jednocześnie pracownicy czują się niepewnie, bo jeśli np. mają zawartą umowę na czas określony na okres 10 lat, a umowa może być rozwiązana za 2-tygodniowym wypowiedzeniem, to mogą się czuć dyskryminowani w stosunku do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy na czas nie określony.

 Nowe planowane brzmienie przepisu dotyczącego rozwiązywania umów na czas określony i czas nie określony:

Art. 36 § 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

 ➲ 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

 ➲ 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

 ➲ 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

 Planowanych zmian jest znacznie więcej i dotyczą różnych obszarów, ale warto wspomnieć o nowości w Kodeksie pracy, tj. uregulowaniu możliwości zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Aktualnie pracodawcy stosują już takie rozwiązanie, ale aby właściwie zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy, powinna być zgoda pracownika.

Planowane brzmienie nowego przepisu dotyczącego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia:

Art. 36². W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy. W tym okresie pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

Jakie mogą być skutki zmian przepisów?

Dla przedsiębiorców skutki mogą być początkowo negatywne w stosunku do stanu obecnego, np. powodując wyższe koszty zatrudnienia, związane z wydłużeniem okresów wypowiedzeń. Ale jednocześnie może  zostać zatrzymana fala odpływu pracowników z firm, które nagminnie zawierają umowy na czas określony. Dla pracowników ważna jest stabilizacja, jeśli więc inne firmy oferują zatrudnienie na czas nie określony, to dla pracowników taki pracodawca jest dużo bardziej atrakcyjny. W związku z ograniczeniem długości umów na czas określony oraz z wydłużeniem okresów wypowiedzeń umów na czas określony, pracodawcy częściej będą zawierać umowy na czas nieokreślony. Wpłynie to na zwiększenia zadowolenie pracowników, rotacja pracowników się zmniejszy, w związku z tym: długofalowo skutki zmian mogą okazać się pozytywne dla przedsiębiorców.

Ważne! W okresie od 23 października 2014 roku do 21 listopada 2014 roku trwają konsultacje społeczne dotyczące planowanych zmian przepisów, jest więc jeszcze możliwość zabrania głosu w sprawie.

Projekt ma zostać przesłany do: Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, NSZZ „Solidarność”, Forum Związków Zawodowych, Pracodawców Rzeczypospolitej, Konfederacji „Lewiatan”, Związku Rzemiosła Polskiego oraz Związku Pracodawców Business Centre Club. 

Planowane jest przeprowadzenie konsultacji publicznych. W ramach konsultacji publicznych projekt ma zostać przesłany do: Stowarzyszenia Prawa Pracy, Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Kadrami, Naczelnej Rady Zrzeszeń Handlu i Usług, Krajowej Izby Gospodarczej, Stowarzyszenia Agencji Zatrudnienia, Polskiego Forum HR, Polskiej Izby Handlu, Związku Liderów Usług Biznesowych w Polsce oraz Centrum Promocji Kobiet. Konsultacje publiczne będą prowadzone wraz z opiniowaniem projektu przez partnerów społecznych (organizacje pracodawców i związki zawodowe reprezentowane w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych), oraz uzgodnieniami projektu prowadzonymi z innymi resortami.

Podstawa prawna:

• art. 25¹, 33, 36 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

Inne źródła:

• projekt z 20 października 2014 roku ustawy z dnia ……2014 r. o zmianie ustawy  - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw
• http://konsultacje.gov.pl/node/3574